दक्षिण तर्फी फोरमभक्ति उपराष्ट्रपती चरेशानान्द उर्फ परमानन्द झाले हिन्दी भाषामा पद तथा गोपनियताको सपथ कपाकप खाए । मैथिलि मातृ भाषी परमानन्द झालाई हिन्दीमा सपथ खाँदा यती आनन्द आयो की भोली पल्टै मुलुक भर पुतला दहन हुँदा पनि थोप्पो छित्तो दुखानुभुती भएन । म पनि राष्ट्रघाती उप राष्ट्रपतीको पुतल दहन गरेर थकित मुद्रामा घर आएँ । बम्बे डाइङको तन्ना ओछ्याएको खाट्मा पल्टियर बजाज कम्पनीको टि भि खोलेँ । कान्तिपुर समाचारमा झा फेरी हिन्दी मै सपथ खांदै थिए । त्यों बेला मेरी श्रीमतीले चाउ चाउ बनाउदै थिइन । म्यागी चाउ चाउ । साथमा चिया । ब्रुक बन्ड चियापति हालेको । अब दूध एभ्रिडे पाउडर दूध खान्छौँ । अहिले बजारमा भारतीय चीनी आएको रहेछ, अलीकती महँगो छ तर राम्रो दाना छ। परिकार पाक्दै थियो नेपाल ग्यासमा । ग्यासको खबटो मात्र नेपाल हो गुदी सबै भारतको । बूढी ले खाजा ल्याइन डेलुक्सको बटुकोमा । म चाउ चाउको स्वादसंगै टी भिको रिमोट दबाएँ । स्टार प्लसमा कहिले नसकिने सीरियल आएको रहेछ मेरी बूढी जहिले त्यही हेरेर रुन्छे । रुदै गरोस । फेरी दबाएँ । जी सिनेमामा अन्धोले पनि बैंक लुटने फिलिम आएको रहेछ । मलाई पत्यार लागेन । फेरी दबाएँ । आस्था च्यन्नलमा रामदेवले भुंडी घटाउन सिकाउँदै रहेछन । कती नै नेपाली को भुंडी घटाउनु पर्ने छ र ? ४० % त निरपेक्ष गरीब छन । फेरी दबाएँ । आफ्नै प्यारो देशको च्यान्नल त आयो तर त्यसमा पनि अफसोच पारी कै फिलिम आएको रहेछ । फिलिम एकदम राम्रो रहेछ, हेर्दा हेर्दै भुसुक्क ।
म नालापानी मा हिंड्दै रहेछु । अचानक मैले एक खुकुरी र ढाल् धारी , बलिश्ठ छाती भएको पुरूषलाई हिडिरहेको देखेँ । उनको दाहिने हातको कान्छी औंलाबाट रगत बगिरहेको पनि देखे । उनी बीर बलभद्र कुंवर रहेछन । ममा हर्ष अचम्मको कुनै सिमा रहेन ।
उत्सुकता पूर्वक सोधें - तपाई ,,,,तपाई बलभद्र कुंवर हैन ? अग्रेजसंग लड़ने । नाइस टू मीट यू । मैले तपाईको बारेमा पढेको थिएँ चार कक्षा मा।
उनले निरास मुद्रामा भने -तिमीहरुले हाम्रो देशभक्ति र बलिदान मात्र किताबको पान्नामा सिमित गरेका छौ हैन ? ब्यवहारमा त बिदेशी बिलासिताका दास भएका छौ ।
मैले तत्कालै उत्तर दिएँ - लौ गरेका छौ नि । हामी हाम्रो राष्ट्र र भाषाको बिरुद्धमा जानेको बिरोध गर्छों । मैले भर्खरै पुतला जलाएर आएको । हेर्नुस हात कालै छ । टायर बालेको ।
ब्यङ्यात्मक पारामा सोधे - अनि देखाउनु भयो त आफ्नो देश भक्ति टायर बालेर ?
मैले गर्वका साथ भने - त्यसले हिन्दी भाषामा सपथ खायो अनि मैले बाल्दें त्यसको पुतला
मन्द मुस्कान छोद्दै भने - हिन्दी भाषामा सपथ खान्दैमा तिम्रो के बिग्रियो त ?
नेपाली भएर नेपाली भाषा प्रयोग नगरी किन हिन्दी प्रयोग गर्यो त त्यसले ?
उनी झनै ब्यङ्य गर्दै भने- त्यसो भए आफ्नो श्रीमतिको पुतला जलाऊ । उनी रातोदिन भारतीय उत्पादन प्रयोग गरेर खाना बनाउछिन । छोराको पुतला जलाऊ उसले भारतीय मोटरसाइकल चढ्छ । छोरीको पुतला जलाऊ । उनी रातोदिन भारतीय सिनेमा हेर्छिंन, भारतीय सौन्दर्य प्रशादन प्रयोग गर्छिन । तिम्रो त झन शरीर मात्र नेपाली हो नत्र नाडिको घड़ी , शर्त पाइंट , जुत्ता सबै भारतीय हो । आफ्नो पनि पुतला जलाऊ।
मलाई हीनता बोध हुदै गयो । सानो बच्चाले बाबुसँग गुनासो गरे झैं गरी भने - अनि के गरुँ त आफ्नै आँखा अगाडी राष्ट्रघात भएको हेर्न सकीन त्यही भएर ।
उनले मेरो कांधमा हात राख्दै मसिनो स्वरमा थाले - तिमीहरु यही त गल्ती गर्छौ नि । देश भक्ति प्रदर्शन गर्ने तरीका कती सजिलो छ । बाटोमा आयो टायर बाल्यो। आन्दोलन गर्यो ।
ममा हिनता बोधको मात्रा बढ्दै गयो। सानो स्वरमा भने - अनी के गर्नु त ?
एउटा सानो बालकलाई सम्झाए झै गरी भने - हेर हाम्रो देश आर्थिक रुपमा कमजोर छ । यस्तो देशलाई अरु सम्पन्न देशले हेप्ने गर्छन । अबको संसार खुकुरीको भरमा बिजय प्राप्त गर्ने र देश भक्ति देखाउने खालको रहेन । संसारलाई जित्न अब आर्थिक तथा बौधिक बिकास गर्नुपर्छ । यो नै देश भक्ति प्रदर्शन गर्ने एक मात्र तरीका हो । तिमी घरमा भारतमा बनेको खाध्यान्न खाएर , भारतीय कपडा र जुत्ता ,लगाएर भारतमै बनेको टायर बालेर भारतीय भाषाको बिरोध गरेको भरमा कसरी नेपाली देशभक्ती प्रदर्शन हुन्छ ?
मेरो मनमा चसक्क बिज्यो । म निशब्द भएर सुनी रहेँ ।
उनले थपे - यदि तिमी साचै देशभक्त नेपाली हौ भने आजदेखि स्वदेशी उत्पादनको प्रयोगलाई पहिलो प्राथमिकता देऊ । एक जनाले मात्र स्वदेशी उत्पादन प्रयोग गर्न थाल्यौ भने दिनमा मुलुकले कर स्वरुप कती पैसा पाउँछ ? सुरुमा तिमी आफु परिवर्तन होउ । त्यसपछि परिवारलाई परिवर्तन गर । अनि समाज परिवर्तन हुनेछ । यदि हरेक नेपालीले स्वदेशी उत्पादन मात्र प्रयोग गर्न थाले भने बर्षेनी कती रकम बिदेशिनबाट जोगिन्छ ? तिमीहरु सधैं अर्कामा भर पर्ने र अर्कालाई दोष दिएर बस्छौ । आफु केही गर्दैनौ ।
म नतमस्तक भएँ र भने - म लज्जित छू आफ्नो अज्ञानता देखी । उनले एउटा हात खुकुरी अर्को हात
ढालमा राख्दै भने - हिजो हामी जीबन र मृत्युको सबालमा बिदेशीसंग झुकेनौ तर आज तिमीहरु बिलासिताको लागी दिन प्रतिदिन बिदेशीसंग झुक्दै छौ । अझै पनि समय बितेको छैन । टायर बालेर देशभक्ति देखिदैन, कम्तिमा स्वदेशी उत्पादनलाई माया गर । तिमीले दिनमा एक रुपैयाको मात्र स्वदेशी सामानलाई प्राथमिकता दिएर किन्यौ भने तिमी जस्ता सवा दुई करोड नेपालीबाट देशले कति रकम पाउछ ?
मलाई भित्रबाटै प्रेरणाको दीप प्रज्वलित भएको अनुभव भयो । रक्तनलीमा नयाँ उर्जा सहित रक्त प्रवाह हुन थाल्यो । भर्खरै खाएको चाउ चाउको डकारमा ठुस्स भारतीय गन्ध आउन थाल्यो । आफ्नो पर्सबाट ह्यान्डी प्लास्ट निकाल्दै उनको घाऊलाई लक्षित गर्दै भने - त्यों घाऊबाट रगत बगिरहेको छ । यो टेप लगाउनु । रोकिन्छ ।
उनी मन्द मुस्कान छोद्दै भने - तिमीलाई यती धेरै देश भक्तीको कुरा बुझाएँ । म कसरी बिदेशी समान प्रयोग गरुँ । बरु म आज देश भक्ति दिबस मनाउने सोचेको छु । आज कुनै पनि चिज बिदेशी प्रयोग गर्ने छैन । टेप बिदेशी रहेछ , भई हाल्यो । यो रगत एकछिनमा बग्न छाड्छ । बरु सक्छौ भने तिमी पनि देश भक्ति दिबस मनाउ । मलाई अहिले हतार छ । साथीहरुको लागी पानी लीन जानुछ, किल्ला नजिकको मुहानमा ।
यती भन्दै उनी थुनिएको मुहान तीर लागे । म उनलाई पछ्यौन चाहन्थे तर कसैले बोलाए जस्तो लाग्यो ।
मेरी श्रीमतीले उठएकी रहेछिन । म मस्त निन्द्रामा रहेछु । मेरो शरीर पसीनाले भिजेको रहेछ । टाउको दुखेरा फुट्ला जस्तो भयो । छेवैमा म्यागी चाऊ चाऊको बचेको चौटा रहेछ । अब त रिस उठ्न थाल्यो । टी भीमा अघिको फिलिम कुद्दै रहेछ । दिक्क लाग्दो । बन्द गरिदिएँ । श्रीमतीलाई टाउको दुखेको कुरा गरें । उनले देहरादून फार्मसेउटिकाल्सको पारा सिटामोल ल्याइदीन । मैले भर्खरैको बलभद्रको घाऊ र उनको देशभक्ति दिबस सम्झिएँ । मन मनै अठोट गरेँ आज देशभक्ति दिबस मनाउने । पारा सितामोल देखी पारो तात्यो, फालिदिएँ एकतिर। एकछिन पछि टाउको दुखेको बिस्तारै कम भयो।
