मुलुकमा संघियता तातो बहस चलिरहेको छ । कोही भन्छन संघियता धोती र टोपी को आधारमा हुनु पर्छ । कोही भन्छन संघियता भाषाको आधारमा हुनुपर्छ त कोही भन्छन आर्थिक श्रोतको आधारमा हुनुपर्छ । भने कोही भन्छन संघियता क्षेत्रिय पृथकताको आधारमा हुनुपर्छ ।
भाषा, धर्मं, संस्कृति र जातीय संरचनाले बिबीधता युक्त नेपालमा त्यस्ता तत्वलाई आधार मानेर संघियतामा लगे पनि अपुरो रहने निश्चित छ किनभने नेपालको एउटा जिल्ला भाषा, धर्मं र भौगोलिक दृष्टिकोणले सामान भए पनि मनोबैज्ञानिक रुपमा अलग छ, त्यों हो झापा जिल्ला ।
नेपालको सुदूर पूर्वी भागमा रहेको झापा जिल्ला र त्यहाँका बासिन्दालाई सामान नेपालीको रूपमा हेर्ने नेपाली कमै होलान । पूर्वमा धुलिखेल जानुस या पश्चिममा टुँडिखेल झापाली सम्बन्धी एउटै धारणा पाउनु हुनेछ । अझ काठमांडूमा त झनै बिकराल स्थिति छ । डेरा खोज्दा भाडा अलिक बढ़ी दिन्छु भन्दा नि पाईदैन यदि झापाली हो भन्ने थाहा पाए भने । पसलबाट उधारो पाउन निकै गाह्रो हुनेछ । यदि पसले हुनुहुन्छ भने सोच्नुहोस तपाईलाई घाटा लाग्ने सम्भावना प्रबल छ ।
झापाली भएकै कारण कतिपय प्रेम चिचिला नलाग्दै ओइलाएको मैले देखेको छू । यदि प्रेमी झापाको हो भने प्रेमिका दिनहुँ शंका गर्छिंन । यदि प्रेमिका झापाको हो भने त समस्या बिकराल हुन सक्छ । अब आफै बुज्नुहोस । क्याम्पसमा एक पटक भलीबल म्याच खेल्दा बिपक्षी लाई 'झापाली' भनेको भएर धन्न दोहोरो झडपको स्थिति आएन । त्यो घटना अझै ताजा छ मेरो दिमागमा । म दर्शक भए पनि ज्यान बचाउनै मुस्किल भएको थियो । वास्तवमा झापाली शब्द एउटा गाली नै भईसक्यो ।
यसरी झापाली प्रति देखिएको steriotype को बारेमा बुज्न मनोबिशलेषकसंग सम्पर्क गरेको थिए तर उहाँले यस बारेमा केही बताउन नमिल्ने जवाफ दिनु भयो करण उहँकी श्रीमती पनि झापा कै हुनुहुन्छ। । झापाली सम्बन्धी steriotype को उत्पति सम्बन्धमा अध्धयन गर्न म एक पटक झापा पुगेको थिए । गम्भीर खोज र अध्धयनको परिणाम स्वरुप प्राप्त तथ्य र प्रमाणलाई आधार मान्ने हो भने झापा जिल्लाको नाम ' झापू' अथवा ' झापड' शब्द को अपभ्रंस भएर निर्माण भएको हो । सिधै आक्रमणमा ओर्लिएको जस्तो सुनिने झापा शब्दबाट डराएर यस्तो किसिम को steriotype आएको हुन सक्ने मेरो खोज को निष्कर्ष रहेको छ । बिना सित्ति अरुलाई कुटपिट गर्न अग्रसर भएको जस्तो सुनिने स्थानबाट आएका मानिस प्रति त्यस्तो भावना उत्पति भएको हुन सक्छ।
अब नयाँ नेपाल निर्माणको यत्रो बिधि चर्चा चलिरहेका बेला यदि यो समस्यालाई समय मै सम्बोधन गरिएन भने भबिष्यमा अर्को समूहले समानाताको नाममा हतियार नउठाउला भन्न सकिन्न । जसरी धोती लगाउनेले धोती लगाउनेबाटै शासित हुन चाहन्छ, जसरी थारू भाषी थारू बाटै शासित हुन चाहन्छ त्यसै गरी एउटा झापाली भनेर उपेक्षित समूहलाई झापालीबाटै शासन गराउनु पर्छ । एउटा झापाली को पीर मार्का गैर झापालीले बुज्न सक्छ जस्तो मलाई लाग्दैन त्यसैले झापा जिल्लालाई स्वायतता दिनु पर्छ ।
